skip to navigation skip to content

Zakho, Christian: The Bridge of Dalale (in Zakho)

0:00
Transcribed by Source Speakers
Dorota Molin Lourd Hanna fieldwork Ameen Isa Shamoun

Transcription

Translation

nixət sawi ʾamər ʾə́nnuhu qəsṣa bdèʾla...ˈ ʾə́nnuhu qabl ʾalpa u-ʾəšta ʾamma šə̀nne gu xa mánṭaqa šəmmaw Sāmàna.ˈ mánṭaqa šəmmaw Sāmàna.ˈ ʾə́twāle xa ʾamī̀r.ˈ ʾamirət mànṭaqa,ˈ ʾamī̀r gắlaka zangī̀n ʾiwa.ˈ ʾə́twāle təjara mən šarq u-mən ġàrb.ˈ
fa-ʾətwa ṃaya,ˈ nằhar,ˈ benu u-bēn mumkən ʾoròppa,ˈ u-mumkən ʾàsya.ˈ fa-ʾabewa ʾawəd xa gə̀šra,ˈ xa tawàṣəl.ˈ gəšra yaʿni t-maṭe l-exdàde,ˈ xa məndi t-hawe ʿubū̀r,ˈ maʿbər təjara dìyu,ˈ mumkən maʿbər tawàbel,ˈ zəràʿa,ˈ ṣənàʿa,ˈ təjara,ˈ u-ma ʾitən maʿbère,ˈ lēn ʾamī̀r,ˈ dáʾəman ʾumarā̀ʾ=ilay,ˈ mulūk=ʾilai k-əbi təjara diyehən hàwya,ˈ u-bə-daw waqt diyèhən.ˈ
fa-ʾamirət manṭaqət Sāmàna... ʾe,ˈ ṭabʿān ʾən ratəx ʾəl-šəmmət Sāmàna,ˈ ṭabʿān lìθən hatxa məndi.ˈ bas ʾiθən xa ʿáʾəla hola biyət manṭaqət harbòle šəmmaw ʿáʾilət Sāmànu,ˈ Awa laysaA Sāmàna.ˈ Sāmànu.ˈ fa-ʾĭðan,ˈ ʾawwa mən ḥăḍər,ˈ mən ʾawwa mànṭaqa=ile.ˈ
fa-ʾamī̀r diyehən ṭləble ʾənnu ‘k-əbən banən xa gə̀šra.ˈ’ fa-bə-daw waqt mjumeʿle ʾə̀nnuhu ṭabʿān hade lətwa muhandəsī̀n,ˈ bas ʾətwa maha... ʾamrə̀xwāle Aṣaḥəb əs-ṣằnaʿaA.ˈ ʾanna d-palxi b-ana məndyàne hòsta y-amríwāle.ˈ fa-tele xa mənnu y-àmer ‘ʾana b-awdən kăða jə̀sr.ˈ’
šəmma daw hosta màha=ile?ˈ šəmmu Tòma.ˈ hamka mere lèwe šəmmu Toma.ˈ šemmu ʿAbbā̀s ʾiwa.ˈ sằbab?ˈ meru ʾanahu bə-dàw waqt kut Toma maradəf diyu ʿAbbā̀s ʾiwa.ˈ dax Məḥammad ʾamrəx,ˈ y-amrile ʾĂbū Jàsəm.ˈ ʾAḥmad y-amrile ʾĂbū... ʾĂbū Šā̀b.ˈ
yaʿni kut xa ʾətle maradəf šəmma dìyu.ˈ fa-šəmmət Toma maradəf diyu ʿAbbā̀s ʾiwa.ˈ ləʾán hamka y-amrile jəsr ʾəl-ʿAbbàsi.ˈ ham kamri ‘La.ˈ ʾaw jəsr kəm-bānele xa muhandəs suràya,ˈ šəmmu Tòma.ˈ’ Ahal hiya ḥaqìqa?ˈ ʾam xaràfa,ˈ ʾam wàqeʿA,ˈ ʾə́nnuhu qəṣṣa hàtxa ila mara.ˈ
fa-ʾamī̀r ʾamer ta Tòma,ˈ ‘bni jə̀sr.ˈ u-xzi mà k-əbət mən pàre,ˈ mən dèhwa,ˈ mən kằða.ˈ əl-mŭhə̀m,ˈ k-əbən banət jəsr ḥatta naqlən təjara dìyi,ˈ lablənna mən ʾayya madina diyi ʾəllət mŭdən xène.ˈ’
fa-bdeʾle Toma bə-bnayət jə̀sr.ˈ kəm-ʾāwədle b-sabʿa qanàṭər.ˈ sabʿa qanàṭər kəm-bānèle.ˈ kəm-ʾāwədle sabʿa qanàṭər.ˈ ṭábʿān,ˈ līt xa məndi ʾənu ʾàmer,ˈ ʾənu xa yòma,ˈ xa šàta,ˈ ʾəsrà šənne,ˈ bnele.ˈ là-yəðəx kma.ˈ ʾəl-mŭhəm bnele jə̀sr.ˈ ləʾán jəsr sabʿa qanàṭər.ˈ
ma maʿnaha sabʿa qanàṭer?ˈ ʾə́nnuhu ʾaw năhar ṛàbe ywa.ˈ Ləʾán sabʿa qanaṭer k-əbe šaqli maṣàḥa,ˈ ʾənnu l-ʾay mànṭaqa.ˈ mumkən bəš ʾiwa maṣaḥət ʾaw năhar rabta mən Xabur dăha ʾile diyan b-Zàxo.ˈ mumkən,ˈ mumkən max də̀jla ʾiwa.ˈ zen,ˈ fa,ˈ kəm-bānele jə̀sr.ˈ xləṣle mən jə̀sr,ˈ Aʾawwal mən nawʿhi fiA ʾaw tāríx,ˈ zaman diyehən.ˈ Zamàn diyehən,ˈ bə-daw tārìx.ˈ
fa-mà ʾədyo,ˈ ʾamī̀r diyan?ˈ ʾiman xləṣle jə̀sr,ˈ gắlaka pṣə̀xle,ˈ ləʾannu wədle xa məndi tāríx b-maḥke ʾəllu.ˈ b-amer ʾənu ‘ʾawwa jəsr tele bnaya b-Aʾaḥad flān ʾamī̀rA.ˈ’
ʾokey, ʾə́nnuhu b-zale u-ati u-šula palxi b-rəš jə̀sr,ˈ fa-mà wədle ʾamir?ˈ ḥatta ʾə́nnuhu ʾāwedwa xa hadiya ṛabta ṭa ʾawwa muhàndəs,ˈ Tòma,ˈ mkārə̀mwāle,ˈ mà wədle biyu?ˈ
kəm-qārele l-gèbu.ˈ kəm-qāṭela ʾidu d-yàmne.ˈ fa-ʾàmri,ˈ ‘l-ma b-qaṭət ʾay ʾidu d-yàmne?ˈ’ ʾàmər,ˈ ‘ḥatta là-ʾawəd xa jəsr xena nafs dàwwa.ˈ făqaṭ ʾàwwa jəsr,ˈ d-wədle ʾàwwa,ˈ kəm-ʾāwədle ṭàli.ˈ u-ʾawwa p-pàyəš,ˈ ḥatta payəš šəmma diyi ʿabra tārìx,ˈ ʾənnu ʾamri Afi ʾaḥad ʾəl-ʾamī̀rA,ˈ flan tele bnaya ʾaw jə̀sr.ˈ’
fa-hosta Tòma,ˈ ʾaw ʾamrəx muhàndəs,ˈ lè-ʾamrəx mu-handəs Toma.ˈ hòsta y-amríwāle,ˈ bànaya Toma,ˈ gắlaka mqoḥère.ˈ ʾidu kəm-qāṭìla,ˈ u-ʾawwa mən hostàwata,ˈ u-mən banayət ʾay mànṭaqa,ˈ u-ʾaw ʾaḥad dìyu ʾiwa,ˈ fa-gắlaka mqoḥère.ˈ
mere ṭa ʿàʾəla diyu,ˈ ʾamer, ‘ʾana ʾawwa məndi wədli ṭa ʾamī̀r,ˈ u-ʾawwa mkarəmli bə-l-muqabel qaṭe ʾida dìyi,ˈ fa-ʾĭ̀ðan,ˈ ʾana baʿd là-piš ʾətli dəkta gawa daya manṭaqa.ˈ lazem ʾana mhajrən m-ʾaya manṭaqa,ˈ u-palṭən mə̀nna.ˈ’
fa-ʾamī̀r šmèʾle,ˈ ʾə́nnuhu Toma p-paləṭ mən madìna.ˈ ʾamer ‘qrùnle Toma ṭali.ˈ’ zəlle gèbu.ˈ ʾamer, ‘làlu,ˈ ʾayət har b-zàlux,ˈ u-jə̀sr wədlux ṭali.ˈ bas mòdi?ˈ mà ʾawdət l-jə̀sr,ˈ ḥatta jəsr payəš l-ʿumū́r kùllu?ˈ’
Toma gắlak ðằki wa.ˈ ʾamer ṭàlu,ˈ ‘maytət šawá,ˈ y-amrəxle, màške.ˈ’ qurrā̀d y-amrile b-ʿắrabi.ˈ maške ʾad ʾùrba,ˈ ʾad ʾurba kòma.ˈ ʾad t-ʾurba kòma.ˈ ‘ṃaḷətle xəlya ʾad ʾurba kòma.ˈ ʾurba yaʿni t-wàne, mù ʾəzze.ˈ sabʿa qurrā́d ʾad ʾaswàd,ˈ ʾad t-ʾurba kòma.ˈ u-bayzətla ʾellət jə̀sr.ˈ jə̀sr diyux p-payəš l-ʿumū́r kùllu.ˈ ʾằbad la-y-napəl.ˈ’
fa-ʾawwa mère,ˈ ‘ʾoke, mù mə́škəla.ˈ’ Afa-θàni yōm,ˈ θàləθ yōm, Aˈ Toma šqəlle ʿáʾəla dìyu,ˈ u-yalu u-beta diyu u-mə̀ndi diyu.ˈ u-qəmle mhojere mən Tə̀rkiya,ˈ tele l-Zàxo.ˈ
fa-mà wədle ʾamī́r?ˈ ʾamī̀r mà wədle?ˈ ʾamer, ‘ʾana waṣiyət mere Toma ṭàli,ˈ b-awdə̀nna.ˈ b-awdə̀nna,ˈ mḥaqeqə̀nna.ˈ’ mà wədle?ˈ mətele sabʿa qurrā́d mən xəlyət wane kòme,ˈ ʾərba kòma.ˈ kəm-bāyəzle rəš jəsr b-làyle.ˈ
θani yōm qə̀mle,ˈ le jəsr hole kulle mpìla,ˈ ləʾán wədle Ata-faʿəl kimyàwiA.ˈ ʾawwa xəlya ʾamət mà hāwewa də̀rya,ˈ jàṣ ʾiwa,ˈ ʾə̀pre wa,ˈ xzi bə-daw waqt màhe wa.ˈ fa-jəsr,ˈ kul jəsr mpə̀lle,’ ʾamer ʾiman mpəlle jə̀sr.ˈ ṭábʿān, baʿd kùllu,ˈ xazəx Toma mà wədle.ˈ
fa-Toma pləṭle mən madinət Sāmàna.ˈ xà yoma,ˈ trè,ˈ ʾəsbùʿ,ˈ kằða,ˈ xa fatra zamán=iya mṭele l-Zàxo.ˈ ʾiman mṭele Zàxo,ˈ ʾamirət manṭaqət Bahdinā̀n bə-daw waqt,ˈ ʾaw d-iwa b-Amèdiya,ˈ b-Zàxo wa.ˈ
šmeʾle ʾə́nnuhu tele xa hòsta.ˈ u-ʾawwa hosta ʾile xùš hosta.ˈ hole benya hatxa jə̀sr.ˈ jəsr ʿəmlaq fi flā̀n manṭaqa,ˈ u-kăða u-kằða, ʾe.ˈ fa-ʾamīr mà mere,ˈ ʾad Zàxo?ˈ
mère,ˈ ‘ʾaḥsan ši ʾənnu ʾawwa bane xa jəsr ṭaleni gawət mditət Zàxo,ˈ ləʾán lə́twāle ču ràbṭ benatehən.ˈ ʾamrəx ʾənnu ʾad t-àra.ˈ fa-ʾawwa b-bane ṭaleni xa jə̀sr.ˈ’ ʾən ʾamrəx xa gə̀šra.ˈ
fa-qrele ʾellət Tòma.ˈ ʾamer ṭàle,ˈ ‘hàyyu Toma.ˈ k-əbən mənnux banətli hàtxa məndi.ˈ’ ʾamer ṭàlu,ˈ ‘mà y-xaləf.ˈ’ fa-bdeʾle Toma bə-bnàya.ˈ ʾamri babawàtan,ˈ ʾamri ʾənnu ‘Toma bdeʾle bə-bnaya b-jə̀sr.ˈ ham là-yedəx xa yoma,ˈ ʾesbùʿ,ˈ šàhr,ˈ sằna,ˈ kằða,ˈ ʾaw hole bə-bnaya.ˈ’ bə-ṭlata bène,ˈ bə-ṭlata bène,ˈ kəm-bānele jə̀sr.ˈ
y-maṭe Anihaya l-ʾaxer qànṭaraA.ˈ wədle jəsrət Dalā́l b-xamšà qanaṭer,ˈ mù šawwa.ˈ Sāmana wədle šàwwa.ˈ bas ʾawwa kəm-bānèle,ˈ xamšà qanaṭər wədle ṭa jəsr.ˈ bnele ʾəllət jəsrət Dalā́l gawət mditət Zàxo.ˈ ʾamri ʾənnu ṭlata bene mṭele Toma nihayət rabəṭle jə̀sr,ˈ y-napəl jə̀sr.ˈ
fa-hole wila ʾaḥadət ʾamirət Zàxo,ˈ ʾinu... ʾàwwa,ˈ ʾamirət Bahdinā̀n,ˈ ʾinu ‘ʾən la-bane jəsr b-qaṭə̀lle.ˈ’ ʾawwa y-amer ‘ʾàna,ˈ ʾawwa kəm-qaṭe ʾìdi u-ʾawwa b-qaṭe rèši.ˈ ʾe, ʿàdi.ˈ u-ana mà ʾawdənna?ˈ’
fa-b-layle ṭləble mən ʾalaha u-mṣolèle.ˈ u-mère,ˈ ‘ya ʾalàhi,ˈ ʾinu ṭalbən mənnux ʾawdətli xa ḥā̀l,ˈ ʾinu mà ʾawdən.ˈ ʾana b-xa ʾìde=wən.ˈ u-b-idət č̣aple holi bə-plàxa.ˈ’
mən ʿamàle,ˈ u-har Tòma tama y-daməxwa.ˈ yaʿni gəb šula dìyu,ˈ ḥatta dārewa bala l-šula dìyu,ˈ mən ganàwe,ˈ mən kằða,ˈ mən zala u-ati ḥatta dare bala l-šula diyu.ˈ ləʾán ʾakíd ʾə́nnuhu—y-amri—Toma gắlak wa mùxləṣ b-šula diyu.ˈ fa-yomət ṭlàta,ˈ mpə̀lle.ˈ mà ʾawəd baʿd?ˈ
dmə̀xle.ˈ mṣolele u-dmə̀xle.ˈ b-layle tele xa ròya, roya, mà?ˈˈ malàxa tele ʾamer ṭalu,ˈ ‘Tòma,ˈ lazem ʾawwa jəsr ʾiða ʾən pàyəš,ˈ Aḥày yəbqaA,ˈ lazem darət xa rū̀ḥ gawu.ˈ ʾĭðan rūḥ hawe barnaša ʾən hawe ḥàywan.ˈ mŭhə́m,ˈ Arū̀ḥ ḥayyaA.ˈ darətla gawu ʾaw ḥày,ˈ yaḷḷa jəsr diyux b-θàbət.ˈ’ fa-Toma mṣolele u-dmə̀xle.ˈ
qəmle qadàmta.ˈ mère,ˈ ‘yà ʾalahi.ˈ’ qadamta dàʾəman,ˈ ʾə́twāle kalta.ˈ hàmka qŭṣaṣ,ˈ ḥəkayat y-màḥkiwa.ˈ xa y-amri bràtu ʾiwa.ˈ xa y-amri kàltu ʾiwa.ˈ kut xa xa məndi y-amèrwa,ˈ ḥăsab mà.ˈ ʾana holi šəmya ʾinu y-amri kàltu wa.ˈ šəmmaw Dàlle,ˈ Dàlle,ˈ mù Dalale.ˈ šəmmaw Dàlle.ˈ
fa-Dàlle,ˈ kaltət ʿaman Toma,ˈ ʾăbū l-bnaya jə̀sr,ˈ fa,ˈ yomiya qadamta y-matyawa fə̀ṭra,ˈ yaʿni fṭàrta,ˈ ṭa xəmyàna.ˈ fa-ʾə́twāləhən mənnaw... ʾə́twāle b-beta xa kàlwa.ˈ tə̀kram,ˈ xa kalwa u-kòme wa.ˈ kòme wa.ˈ fa-y-matyawale mənnaw u-rajʿàwa.ˈ u-ham mumkən ʿal mud ʾùrxa.ˈ u-kalwa y-ātewa mə̀nnaw.ˈ hole lìpa ʾəl,ˈ ʾəllət Dalàle.ˈ ʾəllət Dàlle, ʾamrəx.ˈ
fa-qadamta xzèle...ˈ bə-daw wàqt,ˈ daw wàqt,ˈ Zaxo y-amriwa dàʾəman,ˈ yaʿni, bas daw jə̀sr,ˈ ʾə́nnuhu y-amríwāle jəsra mazə̀n,ˈ Kpərá mazə̀nK,ˈ jəsr ʾaw ṛàba.ˈ y-amri l-màhi?ˈ
ləʾan, y-àmri,ˈ ʾaykət ʾawrət daxel ʾeprət Zàxo,ˈ y-mbayən jəsrət Dalàl,ˈ ləʾán jəsrət Dalā́l ʿàli yewa,ˈ u-ărət Zàxo kulla ʿàdəl iwa,ˈ ləʾán Zàxo mašhúr=la b-Asăhəl əs-Sə̀ndi.ˈ săhəl əs-SendiA u-Zàxo dàʾəman ʾarḍ diya,ˈ ʾənu ʾăra ʿàdəl=ila.ˈ fa-ʾaykət pàlṭi,ˈ ʾaykət xàzi,ˈ gărək xazile jəsrət Dalàl.ˈ
fa-ʿaman Toma tule qam jə̀sr.ˈ hole bə-ṭlaba ʾənu xàze,ˈ dăha b-atya kaltu matya ṭalu fṭàrta.ˈ fa-xzèlela tela kaltu,ˈ hola ṭənta ʾixàla,ˈ hole kàlwa mənnaw.ˈ ʾamra qəṣṣa ʾə́nnuhu ʾiman Da-lale qabl kàlwa y-maṭyawa,ˈ yaʿni, qarùta,ˈ y-bāxèwa.ˈ y-amer, ‘yà ʾalahi,ˈ là-hawya kalti,ˈ ləʾán lazem darənna gawət jə̀sr.ˈ’
u-ʾiman kàlwa ʿabərwa,ˈ y-paṣə̀xwa.ˈy-amer, ‘hàm zēn,ˈ kalwa,ˈ lèla kalti,ˈ ḥatta kàlwa darən gawət jəsr.ˈ’ ʾamra qəṣṣa di-yan ʾə̀nnuhu,ˈ qabl mət maṭe l-jə̀sr,ˈ tə̀kram,ˈ kalwa xzele xa gàr-ma,ˈ xa məndi, mšele bìyu,ˈ ʿabera Dalàl.ˈ mṭela gēb xəmyànu.ˈ
ʾamer ṭàlaw,ˈ ‘brati,ˈ mà ʾamrənnax?ˈ ʾana holi ṭliba mən marya u-mən ʾalàhi,ˈ ʾə́nnuhu lazem darən Aʾawwal rūḥA maṭya gèbi,ˈ darənna gawət jə̀sr.ˈ u-payšat Axàlida ləl-ʿomr kulluA.ˈ u-dáʾəman šəmmax har b-hàwe.ˈ u-lazem darənna rū̀ḥ,ˈ xa rū̀ḥ,ˈ gàwu,ˈ Aḥatta yebqa jəsr ḥàyA,ˈ payəš dàʾəman.ˈ
fa-ʾən k-əbat awdat ganax fidàʾ l-məllət diyax,ˈ u-ʾəlli ʾàna,ˈ lən b-qaṭə̀lli ʾamī́r,ˈ u-ana u-ʿaʾəla dìyan.ˈ fa-ʾamma b-darənnax b-jə̀sr,ˈ u-ʾàmma b-qaṭəlli ʾamī́r.ˈ mà y-amrat?ˈ’ ʾamra ‘làʾ,ˈ ʾana lazem ʾàna hawyan b-šawpux.ˈ’
fa-kəm-šāqəlla kàltu,ˈ u-darela nihayət gə̀šra.ˈ mawjū̀d.ˈ wədle xa šebbā̀k ṭalaw.ˈ mupləṭle wằjh diyaw.ˈ u-duktət ʾidət bràta,ˈ ʾad Dalàl,ˈ y-palṭa biye jə̀sr.ˈ fa-rbəṭle jə̀sr.ˈ u-brata pəšla gawət jə̀sr.ˈ rbəṭle jə̀sr,ˈ u-kməlle kàmel jəsr diyan.ˈ
y-ātiwa naše y-metiwa ʾixàla,ˈ y-naxtiwa ʾixàla ṭalaw.ˈ u-Dalle y-šaqláwāle ʾixala u-y-axlàwa.ˈ Aṭábʿān, ʾesbùʿ,ˈ ʾesbuʿḕnA,ˈ tlàθta,ˈ brata m̀ətla,ˈ ləʾán hola drita gawa... gawət jə̀sr.ˈ fa-brata diyan mə̀tla gawət jəsr.ˈ
wa lə-haða jəsr Dalā́l pəšle u-mətule šəmmu jəsr Dalle u-Dalàle.ˈ mən hadax xazyat gawət mditət Zàxo,ˈ məšəlmàne,ˈ mšiḥàye,ˈ ʾizidìye,ˈ hudàye,ˈ ʾaġlab t-kačata diyaw šəmmu Dalàl=ile.ˈ Ayəftəxrū̀n bi-DalaleAˈ ʾad wədla ganaw fidáʾ ṭa məlləta dìyaw.ˈ Awa li-ḥat ʾalʾā̀nA,ˈ ʾawwa jəsr dăha mawjū̀d=ile.ˈ
ʾakíd kulleni dàʾəman,ˈ ʾiman ‘ʾaykət hàwux,’ y-amri,ˈ ‘mət-èke=wət?ˈ’ b-amrəx, ‘mən Zàxo.ˈ’ b-àmri,ˈ ‘ha, jəsrət Dalàle ge-boxən.ˈ’ Aləʾán Zàxo təštaharA b-jəsrət Dalàl,ˈ ʾad =ile xa Aʾəsṭura tarixìyaA,ˈ xa Arə̀mz tarixiA,ˈ ṭa,ˈ ʾamrəx, ʿəmraniyət Zàxo,ˈ mawjū́d=ile jəsrət Dalā̀l.ˈ
ʾayya=ila qəṣṣa diyan ʾənu ʾad ʾədyo šəmyaleni,ˈ ʾad ʾana daxi=wən šemya biyaw mən sawi.ˈ ʾiθən ġēr maṣader xène.ˈ ʾitən xa naše xene y-maḥkela b-ġēr ʾurxa xèta.ˈ
ʾamma ʾana hàtxa=ywən šəmya biyaw.ˈ ṭa kut šemyàle,ˈ ʾalaha merəx xaye dìyu.ˈ u-ʾət là-šemyale,ˈ ʾalaha merəx xaye dìyu.ˈ šekran ṭalàwxun.ˈ



show raw texts